Skrzyp błotny

skrzyp błotny
skrzyp błotny

Skrzyp błotny to polimorficzny gatunek pospolity. Jest wieloletnią byliną występującą na terenach podmokłych, na mokrych łąkach, w olszynach. Rośnie na glebach wilgotnych i zwykle kwaśnych, na przykład na torfowiskach, czy brzegach rzek i rowów. Czasem można go spotkać na polach, przy drogach, czy nasypach kolejowych. Można go odnaleźć w niemalże całej Europie (rzadziej w basenie Morza Śródziemnego), w północnej i środkowej Azji, w Ameryce Północnej. W Polsce jest spotykany na terenach nizinnych i w niewysokich górach. Nie jest odporny na mróz. Pędy naziemne obumierają na zimę, a część podziemna rośliny wegetuje w czasie zimowym. Ze względu na swoja toksyczność jest zagrożeniem dla koni i bydła.

Różne gatunki skrzypu – skrzyp błotny, polny i bagienny

Rodzina skrzypowatych wykształciła się w trzeciorzędzie. Gatunki kopalne przypominają obecnie występujące w naturze gatunki. Uważa się, że skrzyp to najstarsza znana roślina naczyniowa. Paleontolodzy odkryli okazy prehistorycznego skrzypu, który miał nawet 30 metrów.,

W rodzinie skrzypowatych można wyróżnić gromadę: skrzypów. Na świecie znanych jest blisko 15 różnych gatunków skrzypu, z czego 10 występuje w naszym kraju. Niektóre gatunki skrzypu to bardzo poźyteczne rośliny, czasami wykorzystywane w ogrodach. Wspierają walkę ze szkodnikami, ale i też wzmacniają daną roślinę. Zawierają niezbędne mikroelementy, takie jak: azot, mangan, potas, fosfor i żelazo.

Skrzyp (poza skrzypem błotnym i bagiennym) choć jest uważany za chwast, często wykorzystuje się go w ogrodzie. Sporządza się preparaty do walki z mszycami i chorobami roślin z wykorzystaniem części zielnych skrzypu, bez pędów zarodnikowych. Bardzo skutecznym rozwiązaniem jest przygotowanie wyciągu lub wywaru ze skrzypu. Będą pomocne w walce z szarą pleśnią, mączniakiem, kędzierzawością liści brzoskwini, szarą pleśnią i rdzą. Niektóre gatunki skrzypu można wykorzystywać przy zasilaniu kompostownika.

W Polsce występują następujące gatunki skrzypu:

  • skrzyp olbrzymi,
  • skrzyp błotny,
  • skrzyp łąkowy,
  • skrzyp leśny,
  • skrzyp polny,
  • skrzyp bagienny, 
  • skrzyp pośredni,
  • skrzyp gałęzisty,
  • skrzyp pstry,
  • skrzyp zimowy.

Ciekawym gatunkiem jest skrzyp olbrzymi, który uważany jest za gatunek wskaźnikowy dla starych lasów. Jest najbardziej okazały, może osiągnąć nawet wysokość 1 metra i 20 centymetrów. Zdarzają się egzemplarze o wysokości ponad 2 metry. Jego kłącze może być nawet na głębokości 1 metra i jest bardzo rozgałęzione.

Skrzyp łąkowy ma pędy zarodnikowe żółtawe, a płonne szarozielone i rozgałęzione. Jego wysokość to 15-30 centymetrów.

Skrzyp leśny występuje w lasach całej Polski. Jego pędy płonne są wiotkie, o barwie jasnozielonej. Jego pęd zarodnikowy z czasem zielenieje. Kłącze jest silne i głęboko rośnie.

Skrzyp polny występuje bardzo powszechnie w Polsce. Można go spotkać praktycznie wszędzie i jest uważany na chwast. Przypomina choinkę w miniaturze. Może mieć do 40 centymetrów wysokości. Jego łodyga to tak zwana łodyga dęta, gdyż jest w środku pusta. Jego pędy płonne są zielone i rozgałęzione Przy kłączach występują bulwy spichrzowe. Posiada cenne właściwości lecznicze. Wykorzystywany jest w leczeniu wielu schorzeń. wysuszone pędy skrzypu polnego zebrane razem przypominają koński ogon.

Skrzyp bagienny to roślina szuwarowa. Ma łodygi zielone, które są puste w środku. Na końcu pędów są zarodniki. Skrzyp bagienny może mieć nawet półtora metra wysokości. Jest jednak rośliną trującą.

Skrzyp pośredni to mieszaniec skrzypu polnego i bagiennego. Jego wysokość waha się pomiędzy 29 centymetrami a 1 metrem. Jego łodyga ma rozgałęzienia na całej wysokości Kłosy zarodnikowe występują rzadko.

Skrzyp gałęzisty jest zielony o bocznych nieregularnych rozgałęzieniach, choć zdarza się, że ich nie posiada. Liście rosną na sposób okółkowy. Jego wysokość to 10-80 centymetrów.

Skrzyp pstry go gatunek rzadki, zimozielony. Jego pędy płonne i zarodnikowe są takie same. Kłos jest w kształcie jajowatym i jest szpiczasty. Skrzyp pstry rośnie w kępach.

Skrzyp zimowy występuje w Polsce rzadko. Jest zimozielony. Może osiągać wysokość do 1 metra 20 centymetrów. Ma sztywne, grube, o barwie zielonej pędy. Może troszkę przypominać bambus. Spiczasty kłos wieńczy pęd zarodnikowy. Skrzyp zimowy jest odporny na temperaturę, szkodniki i choroby. Ponadto jest bardzo ekspansywny. Bywa wykorzystywany do ozdoby oczek wodnych. Jego ziele stosuje się przy dolegliwościach dróg moczowych

Warto zaznaczyć, że skrzypy różnych gatunków mogą się ze soba krzyżować. Przez to czasami trudno jest pojedynczy okaz zakwalifikować do konkretnej grupy gatunkowej.

Zastosowanie skrzypów:

  • w zielarstwie – skrzyp polny stosowany przy chorobach dróg moczowych, w tym kamicy nerkowej, w chorobach reumatycznych i artretycznych dolegliwościach, nerwobólach, problemach krążeniowych oraz jako środek wspomagający wzmacnianie skóry, włosów i paznokci),
  • przy barwieniu tkanin ze względu na zawartość krzemionki.

Skrzyp błotny – opis

skrzyp błotny

Skrzyp błotny bywał nazywany chwoszczką, krzemionką błotną, końskim ogonem błotnym, młacnymi kwostkami. Skrzyp błotny jest bardzo podobny do skrzypu polnego. To roślina osiągająca w części nadziemnej najczęściej od 20 do 60 centymetrów wysokości. Zdarzają się okazy o wysokości 1 metra. Jego pędy płonne i zarodnikowe rosną w tym samym czasie. Są intensywnie zielone. Są też dość kruche i łamliwe. Wpływa na to zawarta w nich krzemionka (10 procent). Pęd płonny zbudowany jest żeberkowo. Gałązki boczne rosną okółkowo. Małe listki są ciemne, łuskowate i zrośnięte ze sobą. Tworzą razem pochwy. Łodyga dolna w środku jest pusta. Ma wąski przewód powietrzny. Na szczycie pędu płonnego wyrasta zarodnia przypominająca kształtem kłos, zbudowany z tarczkowatych łusek.

Podziemne kłącze w górnej części rośnie pionowo. Potem rozrasta się poziomo. Z węzłów wyrastają korzenie i bulwki pędowe.

Skrzyp błotny – toksyczność i zwalczanie

Ze względu na toksyczność skrzyp błotny jest rośliną zwalczaną w miejscach związanych z hodowlą zwierząt.

Substancje toksyczne zawarte w skrzypie błotnym to:

  • palustryna,
  • palustrydyna, 
  • dwumetylosulfon,
  • tiaminaza,
  • kwas palmitynowy,
  • kwas akonitowy,
  • nikotyna,

Jest niemile widziany na terenach uprawnych, łąkach i pastwiskach. Jest trudnym, uciążliwym chwastem. Zwalcza się go poprzez użycie herbicydów. Często nie jet to jednak w pełni skuteczne. Ubumierają górne partie rośliny, zaś podziemne kłącza, posiadające bulwki pędowe, są niezwykle trudne do zlikwidowania ze względu na ich zdolności regeneracyjne. Najczęściej po jakimś czasie skrzyp błotny odrasta. Zaleca się walkę ze skrzypem polnym zacząć wczesną wiosna, w marcu bądź kwietniu, gdy jeszcze nie pojawiły się pędy z zarodnikami, zanim roślina zdąży się rozsiać. Potem może być trudno, pozostanie jedynie wykopywanie skrzypu z gruntu. Wsparciem w likwidacji skrzypu błotnego będzie stosowanie wapna i soli potasowych przy głębokiej orce. Wpłynie to na pewno na poziom pH gruntu. Pomocne będzie również rozkładnie agrowłókniny. Należy pamiętać, by skrzypu błotnego nie wrzucać do kompostników, bo może tam przetrwać i potem się rozmnożyć.

Chili peppers (also chile, chile pepper, chilli pepper, or chilli, Latin: Capsicum annuum) in the green garden. Red color peppers. Close up photo.
Do wnętrz Katalog Roślin

Papryka ozdobna / Pieprzowiec roczny / Pieprz turecki (Capsicum annuum)

Odkryj urok Papryki ozdobnej / Pieprzowca rocznego / Pieprza tureckiego – rośliny idealnej do upiększenia przestrzeni ogrodowej.

Czytaj więcej
Beaucarnea recurvata or Nolina recurvata plant
Do wnętrz Katalog Roślin

Beukarnea wygięta / Nolina wygięta / Noga słonia (Beaucarnea recurvata syn. Nolina recurvata)

Wszystko o Beukarnea wygięta / Nolina wygięta / Noga słonia – jak pielęgnować, podlewać oraz jakie wybrać stanowisko.

Czytaj więcej
Potted African Violet (Saintpaulia ionantha)
Do wnętrz Katalog Roślin

Fiołek afrykański / Sępolia fiołkowa (Saintpaulia ionantha)

Poznaj sekrety uprawy Fiołka afrykańskiego / Sępolii fiołkowej (Saintpaulia ionantha) – odmiany, pielęgnacja, porady dla hodowców.

Czytaj więcej