Marchew zwyczajna to wszystkim znana dwuletnia roślina z rodziny, która w pierwszym roku tworzy rozetę i roślinę okopową, a w drugim parasol i nasiona. To jedno z najpopularniejszych warzyw uprawianych Polsce od wielu lat. Marchew używa się w kuchni jako warzywo świeże, do przetwarzania na konfitury, musy i soki, a także przechowuje się w zimie ze względu na ogromną odporność tego warzywa. Marchewki zawierają witaminę A i inne dobroczynne substancje, dzięki czemu są wykorzystywane jako wartościowy składnik diety. Ten artykuł będzie dotyczył technologii i cech uprawy marchwi od siewu do zbioru.
Marchew zwyczajna — charakterystyka
Marchew to roślina odporna na zimno, która wytrzymuje temperatury tak niskie, nawet -3-5°C. Najniższa temperatura kiełkowania nasion wynosi około +4 – +6°С, ale optymalne warunki do jej uprawy to u to od +18 do +25°С. Warzywo kiełkuje i rośnie w ziemi w temperaturze +18 -+21°С, a rozeta liści w temperaturze +23- +25°С. Upał w połączeniu z niedostatecznym podlewaniem powoduje, że marchewka przestaje rosnąć, jej rośliny korzenie grubieją i gorzknieją.
Roślina czasami doświadcza odchyleń od dwuletniego cyklu rozwojowego, tworzą łodygę i kwitnie w roku siewu. Dzieje się tak po długim spadku temperatury bezpośrednio po zasiewie, a także po fali upałów w młodym wieku wzrostu marchewki. To rośliny, które lubią o długie światło dzienne i przy braku światła zatrzymuje się wzrost oraz gromadzenie składników odżywczych w warzywoe. Spada też obfitość plonu. Dlatego nie zaleca się wysiewać nasion w cieniu. Marchewki są dość wrażliwe na nadmierną wilgotność gleby. Jednak nie boją się suszy powietrznej, ponieważ wycięte liście z pokwitaniem na łodygach i wierzchołkach chronią roślinę przed wysychaniem. W okresie formowania się korzeni należy pamiętać o równomiernym podlewaniu, ponieważ zaniedbanie tego może doprowadzić do pękania rośliny. Z kolei nadmiar wody doprowadzi do powstania wielu korzeni bocznych. Wzrost rośliny następuje po utworzeniu się w pełni liści, czyli około jednej trzeciej sezonu wegetacyjnego.
Miejsce w płodozmianie
Na tym samym miejscu marchew można wysiewać co 3 – 4 lata. Jeśli płodozmian nie jest przestrzegany przez rolnika, wówczas istnieje ryzyko gorszej jakości i ilości plonów, rozprzestrzenianie się chorób i szkodników. Mogą być one trudne do skontrolowania. Również ciągła uprawa marchwi w tym samym miejscu jest niekorzystna dla jej jakości.
Idealnymi poprzednikami w glebie dla marchewki są np. rośliny strączkowe, pomidory, ogórki, kapusta, cukinia, rzodkiew, cebula lub czosnek. W szczególności te, pod którymi wcześniej wprowadzono świeży obornik i naturalną uprawę. Warzywo lubi towarzystwo cebuli, grochu lub truskawek. Niedopuszczalne jest jednak sadzenie marchwi w pobliżu bulw ziemniaków, kalarepy, czy też kukurydzy.
Wskazówka: Nie należy sadzić marchewki na miejsce pietruszki, buraków, selera lub ziemniaków.
Wybór odpowiedniej działki na marchew zwyczajną
Ważne jest, aby przed zasiewem marchewki określić kwasowość gleby. Do siewu warzywa wybiera się raczej gleby luźne i żyzne. Gleby lekkie w składzie granulometrycznym szybko się nagrzewają oraz mogą przyczyniać się do prawidłowego kształtowania rośliny, dodatkowo ułatwiają zbiór. Najlepiej nadają się więc gleby piaszczyste, piaszczyste lub lekko gliniaste. Skład granulometryczny gleby można określić np. za pomocą specjalnej laboratoryjnej. Marchew uprawiana na glebach ciężkich nie będzie kiełkowała dobrze, może rozwijać się powoli lub cierpieć na choroby. Źle uprawiana marchewka ma nieprzyjemny smak.
Marchew może rosnąć w szerokim zakresie pH od 5,0 do 8,0. ale najlepsza będzie kwasowość 6,0-6,8 pH. Słone gleby hamują kiełkowanie nasion, a co za tym idzie wzrost marchwi. Zmniejszają też dostępność do składników odżywczych. W celu zmniejszenia kwasowości, należ dodać wapno lub kompost. A w celu odsalania do gleby dodaje się fosfogips.
Przy wyborze miejsca pod uprawę marchwi warto zwrócić uwagę na ogólne ukształtowanie terenu. Lepiej zdecydować się na płaskie miejsce lub pole o niewielkim nachyleniu. Jeśli wybierzemy miejsce znajdujące się na stromym zboczu, istnieje ryzyko, że nasiona lub sadzonki zostaną zmyte podczas ulewnego deszczu. Z kolei jeśli na polu są doły, lepiej je wcześniej wyrównać, aby nie doszło do stagnacji wody.
Wskazówki wysiewu nasion marchwi
Aby uzyskać wczesną produkcję, marchew wysiewa się jak najwcześniej po obróbce polowej. Zwykle przypada to na koniec marca — początek kwietnia. Marchew z późnego przechowywania należy wysiewać 2-3 tygodnie później (połowa kwietnia — koniec maja). Ponieważ marchew zbiera się we wrześniu-październiku, datę siewu dobiera się, koncentrując na okresie wegetacyjnym rośliny.
Jest też możliwość siewu letniego marchwi, który przeprowadza się po zebraniu wczesnych upraw (może to być np. wczesna kapusta, sałata, rzodkiewka, ogórek, buraki w pęczku). W tym przypadku stosuje się wczesne odmiany i hybrydy marchwi, które wysiewa się nie wcześniej, niż w drugiej połowie lipca. Przy uprawie marchwi stosuje się siew rzędowy lub szerokorzędowy. Nadaje się on zwłaszcza do siewu marchwi wczesnej o małych balwach (marchew typu Chantane). W zależności od wielkości techniki pozostawia się odstęp 30-45 cm między rzędami i 2,5-3 cm w rzędzie między roślinami. Rodzaje siewu zwykłego obejmują przede wszystkim metodę uprawy marchwi taśmowej. Dzięki niej, nasiona wysiewa się w 4 rzędach w odległości 20-30 cm, a kolejne rzędy w odległości szerokości kół ciągnika. Między roślinami w rzędzie pozostawić 2,5-3,5 cm. Zaleca się uprawę marchwi na redlinach. Wysiewa się wtedy dwa rzędy nasion w rozstawie 65-75 cm i odstępie między rzędami w rzędzie 6 cm. Głębokość siewu nasion marchwi wynosi 1,5-2 cm Nasiona wysiewa się np. za pomocą siewnika punktowego lub ręcznym.
Pielęgnacja upraw marchwi
Podczas wzrostu marchwi dobrze jest wykonać terminowo opatrunek, by rozluźnić odstępy między rzędami i zastosować środki ochrony przed chwastami, chorobami oraz szkodnikami, które występują w ziemi. W okresie wegetacji należy też usunąć zaskorupienie oraz poprawić napowietrzenie ziemi. Obróbkę międzyrzędową zaleca się zacząć od fazy 6-8 liści aż do zamknięcia rzędów. Pierwszy taki zabieg należy wykonać na głębokość 4-6 cm, kolejne do 12 cm głębokości.
Podlewanie
Marchew potrzebuje wilgoci do wzrostu i rozwoju, od kiełkowania nasion aż do utworzenia się korzeni. W tym okresie wilgotność warstwy 50-centymetrowej powinna wynosić 80% HB. Podczas formowania się korzeni, wilgotność tę można obniżyć do 70% HB. Nawadnianie kropelkowe jest najczęściej zalecaną metodą nawilżania, ze względu na to, że woda wpływa tylko do gleby, nie wpływając na liście warzywa, zmniejsza się w ten sposób ryzyko wystąpienia chorób. Nawadnianie kropelkowe może być też stosowane do nawożenia. Nawadnianie zraszaczowe jest z kolei imitacją opadów deszczu, która odbywa się za pomocą przeznaczonych do tego zraszaczy. Jest to popularna metoda nawadniania upraw warzyw na niewielkich obszarach.
